گیاهان با طبع گرم و تر برای سوداوی مزاج ها مفید و برای دموی مزاج ها مضر است. گیاهان دارویی با مزاج سرد و تر برای صفراوی مزاج ها مفید و برای بلغمی مزاج ها مضر است
سبزی کوهی والک گیاهی است که تنها در فصل بهار و تنها در مناطق کوهستانی میروید. این گیاه شبیه پیاز میباشد. گل های سفید و کوچک ستارهای شکل این گیاه در میان برگهای پهن و براق آن خودنمایی میکند. گل این گیاه، برگها و ریشه آن همگی از قسمتهای قابل استفاده میباشند.
والک از 5 هزار سال پیش تاکنون به عنوان گیاه شگفت انگیز معروف بوده است؛ زیرا خواص درمانی متعدد و خارقالعادهای دارد. والک کوهی یا سیر کوهی نوعی سبزی وحشی و خودرو است که در رشته کوه البرز و فقط در فصل بهار می روید. سرشار از کلسیم و انواع ویتامین های نافع بدن است.
والک یکی از گونه های سیر و به اصطلاح نوعی سیرکوهی است. نام علمی آن Allium ursinum L و نام انگلیسی آن Board-leaved Garlic، wild Garlic و از خانواده Liliaceae می باشد
با نام های پیاز خرسی، سیر جنگلی، سیر خرس نیز از آن یاد می شود. والک بسیار ملایم تر و شیرین تر از سیر معمولی است و بیشتر مصرف دارویی دارد. بوی آن شبیه پیاز است.
سبزی کوهی والک در فصل بهار و تنها در مناطق کوهستانی میروید. این گیاه شبیه پیاز و دارای گلهای سفید و کوچک ستارهای شکل در میان برگهای پهن و براق میباشد. و از آن در تهیه کوکو و سبزی پلو استفاده میشود.
والک گیاهی وحشی، خودرو و پایا به ارتفاع 25 تا 50 سانتیمتر با پیاز کشیده به رنگ سفید مایل به زرد و دو یا سه برگ بیضوی نوک تیز است. ساقه ضخیم و گلدار آن کم و بیش سه وجهی است و در انتها به چتری شامل 15تا 25 گل در هریک به پهنای 1/5 سانتیمتر با شش گلبرگ سفید یا صورتی ختم می شود.
گیاه در ماه های فروردین تا خرداد روییده و برداشت می شود و برای استفاده در فصول دیگر به دو روش فریز کردن و یا خشک کردن نگهداری می گردد.
ترکیبات مؤثر در این گیاه شامل روغن فرار، وینیل سولفید، آلدهید ناپایدار و املاح معدنی می باشد. این گیاه سرشار از کلسیم و انواع ویتامین ها از جمله ویتامین C است. دارای مقادیر زیادی موسیلاژ و صمغ می باشد. ترکیبات گوگرددار موجود در این گیاه به آن طعمی شبیه به پیاز می دهد.
خواص و اثرات دارویی والک یا سیر کوهی
والک در موارد تصلب شرایین، اسهال، اتساع روده ای، آنفلوانزا، برونشیت، بیماری اسهال خونی از نوع آمیبی و سیاه سرفه به کار می رود.
خوردن آن تنفس را آسان و تنگی نفس را درمان مى کند.
مداومت در خوردن والک سبب ریزش موى سفید و در آمدن موى سیاه به جاى آن می شود. این خاصیت به علت داشتن فلز منگنزاست که در آن زیاد بوده و عامل سیاهى موى بدن انسان مى باشد
والک با انبساط ملایم عروق خونی سبب کاهش فشار خون می شود.
سرشار از ویتامین C بوده و داراى لعاب و صمغ زیاد مى باشد.
والک برای تصفیه خون بسیار مفید است و در ناراحتی های هاضمه کمک می کند و خواص پیاز آن تا حدود زیادی شبیه سیر است.
مصرف گیاه والک باعث کاهش قند و پیشگیری از افزایش فشار خون در مبتلایان به دیابت می شود.
والک یا سیر کوهی برای کسانی که تنگی عروق دارند و همچنین برای سرگیجه بسیار مفید است.
این گیاه ضد عفونى کننده قوى است؛ به هضم غذا کمک مى کند و ضد کرم معده و کرم کدو است.
اثر خوبى بر روى اعصاب دارد و از آن براى درمان نسیان یا فراموشی، تقویت اعصاب و اشخاص فلج استفاده می کنند.
تسکین دهنده درد روماتیسم ، سیاتیک و نقرس مى باشد.
ادرار را باز مى کند و رنگ چهره را روشن می کند.
پاد زهر سموم حیوانى و غذایى هست.
مداومت در خوردن والک سبب ریزش موى سفید و در آمدن موى سیاه به جاى آن می شود. این خاصیت به علت داشتن فلز منگنز است که در آن زیاد بوده و عامل سیاهى موى بدن انسان مى باشد. از این نظر شباهت زیادى به سیر دارد.
بخاطر داشتن املاح زیاد، خون را قلیایى کرده و اسیدی بودن آن را از بین مى برد.
میوه والک بسیار خنک و ضد رطوبت بدن است و راه ورود میکروب ها را به عروق مى بندد و از خونریزى و فساد خون جلوگیرى کرده و رقت خون را درمان مى کند.
ملین و اشتها آور بوده و ادرار را زیاد مى کند.
سیر کوهی برای کسانی که تنگی عروق دارند و همچنین برای سرگیجه بسیار مفید است
مسکن صفرا و پاک کننده صفرا از امعاء است.
درمان روماتیسم و تصلب شرائین است، براى کسانى که از درد معده رنج مى برند، میوه خوبى است و از تحریکات جلدى جلوگیرى مى نماید.
شربت والک براى مبتلایان به تب و آبله مرغان و سرخک بسیار مفید است. غرغره ی جوشانده آن براى درمان دردگلو و آنژین سود فراوان دارد.
سکنجبین میوه آن خنک کننده بوده و براى رفع یرقان و التهاب صفرا و کبد سودبخش است.
بر روی پوست مالیده شود باعث قرمزی پوست می شود.
موضعی برگ های له شده ی آن را می توان برای از بین بردن آبسه و کورک به کار برد.
مالیدن عصاره میوه والک جهت زخم هاى آبدار و چرکى نافع بوده، آن ها را خشک مى کند و گل آن نیز همین خاصیت را دارد.
ضماد برگ والک جهت زخم هاى سرد و برآمدگى چشم از حدقه مفید است. عصاره برگ و ساقه آن که تازه چیده و کوبیده شده را با کمى صمغ مخلوط نمایید،امراض چشم مخصوصا جوش پلک و ریزش اشک، ناخنه و ورم پلک چشم مفید مى باشد.
جویدن برگ والک جهت ورم لثه و رفع بى حسى آن مفید مى باشد. جوش هاى دهان را از بین مى برد و بوى بد دهان را برطرف مى نماید.
نوشیدن آب برگ و ساقه آن که تازه باشد با کمى صمغ عربى جهت تقویت معده و خونریزى معده و بند آمدن اسهال و معالجه بواسیر نافع است
گل والک نیز اسهال را بند مى آورد و ضماد برگ آن بر روى دکمه بواسیر خونى نافع است.
نوشیدن جوشانده ریشه والک علاوه بر بند آمدن اسهال، سنگ کلیه و مثانه را خرد مى کند.
سبزی والک را بیشتر برای سبزی پلو به صورت تازه و خشک استفاده میکنند ولی این گیاه خواص دیگری دارد که در زیر به ان اشاره می شود
برگ های والک مقدار زیادی کلروفیل دارند که با مواد نیتروژنی موجود در این گیاه (که مسئول ایجاد بو در گونههای مختلف خانواده سیر می باشد) در طی عمل هضم و جذب ترکیب میشوند. در نتیجه این مواد نیتروژنی غیرفعال گشته و تبدیل به مواد بودار نمیشوند. نتیجه اینکه کلروفیل زیاد موجود در این گیاه مانع از انتشار بوی این گیاه میشود.
والک از ترکیبات متعدد سولفور مانند آمینواسیدهای گوگرددار، آلیسین و ترکیبات آزاد دیگر مانند دی وینیل سولفور، دی متیل تیوسولفونات تشکیل یافته است؛ که همگی این مواد مسئول خواص متمایز این گیاه میباشند. همچنین سرشار از ویتامینهای A، B، C و مواد معدنی متعدد مانند ژرمانیوم، سلنیم و روی است.
آلیسین که یک ترکیب گوگرددار در والک میباشد مسئول خواص بینظیر این سبزی کوهی میباشد. این ترکیب فشارخون را در حد نرمال حفظ میکند و با جلوگیری از جذب کلسترول، باعث کاهش سطح کلسترول خون میگردد. پس میتوان آن را به عنوان یک محافظتکننده بینظیر در برابر ایجاد لخته خون و پلاکهای چربی دانست. نتیجه اینکه این سبزی کوهی پیشگیریکننده از سکته و بیماریهای قلبی میباشد.
اثرات مفید والک بر کبد، کیسه صفرا، روده و معده در مطالعات متعدد به اثبات رسیده است. این گیاه هضم را ارتقا میبخشد و به منظور بهبود سوءهاضمه کاربرد دارد. عصاره آن را میتوان برای درمان کرمهای لولهای روده به کار برد. بهبود بیماریهای رودی معدی مانند اسهال، کولیک، گازهای اضافی معده و روده و رو دل از اثرات این گیاه است. همچنین در زمینه کمبود اشتها میتواند اثربخش باشد.
اتانول موجود در والک میتواند شدت اثر رادیکالهای آزاد را کاهش دهد. پس میتوان این گیاه را نوعی آنتیاکسیدان بسیار قوی در برابر حمله رادیکالهای آزاد دانست.
والک به دلیل دارا بودن ترکیب موثر آلیسین خواص آنتیباکتریایی و ضدقارچی متعددی را نشان داده است و میتواند در زمان حمله باکتریها به بدن به کمک سیستم ایمنی بدن آمده و آن را تقویت کند. همچنین سایر ترکیبات موجود در این گیاه اثرات تقویتکننده و نیروزایی قوای بدن را دارند و در کل سلامت عمومی برای بدن را به وجود میآورد.
بهبود سیستم تنفسی: والک ضد آسم، برطرفکننده برونشیت و ضد آمفیزم میباشد.
اثرات کاهش وزن: تحقیقات نشان میدهد که مصرف روزانه آب این گیاه برای کاهش وزن موثر است.
بهبود بیماریهای مفصلی: تسکین بیماریهای روماتیسمی و آرتریت مفصلی از اثرات دیگر این گیاه کوهی میباشد.
پیشگیری از سرطان: اثرات پیشگیریکننده والک در برابر سرطانهای معده و پروستات به اثبات رسیده است.
اثرات درمانی دیگر: والک ضداسپاسم عضلانی، قابض، عرقآور، ادرارآور، خلطآور و تب بر میباشد.