نام فارسی: گل راعی، علف چای، هوفاریقون
نام علمی: Hypericum perforatum L.
نام عمومی: perforated hypericon
خانواده گیاهی: Hypericaceae
گیاهی علفی پایا به ارتفاع 50 تا 80 سانتیمتر و دارای برگهای متقابل است. در حاشیه راه های روستایی مزارع متروک نواحی کم درخت جنگلها، بیشه ها و غیره می روید. از مشخصات آن اینست که اولا ساقه های متعدد و منشعب آن دارای دو خط نسبتاً برجسته در تمام طول خود است ثانیاً در برگهای متقابل و بیضوی و دراز آن نقاط کوچک و شفافی به تعداد فراوان دیده می شود که در واقع کیسه های ترشحی مملو از اسانس اند. در گلبرگ های آن نقاط ریز یا خطوط تیره ای مشاهده می گردد که عبارت از غده های ترشحی محتوی شیره ای به رنگ قرمز مایل به قهوه ای می باشد. زمان گل دادن آن در اواخر اردیبهشت تا اواخر مهر ماه است مجموعه گلهای آن نیز پس از ظاهر شدن به صورت دیهیم مانند درآمده منظره بسیار زیبا به گل می بخشد.
محل مناسب رویش
این گیاه در مزارع متروک حاشیه راههای روستایی نواحی کم درخت جنگلها بیشه ها روی تپه ها مزارع شخم خورده و خشک و آفتابگیر و چمنزارها می روید.
بخش مورد استفاده : قسمت های هوایی یا سرشاخه های گلدار خشک شده
گیاه ایستاده و چند ساله با ساقه های 10-100 سانتی متری. برگ های تخم مرغی باریک، تقریبا بی دمبرگ، تخت و پوشیده از خال های کم رنگ متعدد درشت. گل های زرد درخشان، نسبتا بزرگ با پرچم های کوچکتر از گلبرگها
کاشت
پرورش گیاه معمول نیست.
زمان و روش برداشت
جمع آوری سرشاخه های گل دار آن از خرداد تا تیرماه می باشد. پس از محصول برداری سر شاخه های گلدار به تناسب مشخصات محل رویش که از اواسط خرداد تا تیرماه است آنها را باید به دقت در لایه های نازک درسایه, و محل مناسبی یا در خشک کن در حرارت 40 تا50 درجه سانتی گراد خشک کرد. به نحوی که گلها و سرشاخه ها جدا نگردد
نواحی مختلف البرز، کرج ،
راه چالوس ، گیلان: رشت به آستارا ، لاهیجان ، عمارلو ، بین کبوتر چاک و پاک ده در ارتفاعات 2000 متری
آذربایجان: ارومیه نزدیک دیلمان، قره داغ ،جنگل علی بلاغ ، اردبیل ، کوه سهند ، نواحی شمالی ایران ، خراسان مغرب ایران ، بروجرد ، کوه الوند ، نهاوند ،گرگان ، نزدیک رادکان گنبد کاووس ،
جنگل گلستان: مازندران: دره هراز ،کوهرنک ، دره تالار ، پل سفید ، دره چالوس ، پل زنگوله ،کلاردشت ، خراسان ، بجنورد ، تپه مراوه ، لرستان ، بیشه ، اطراف تهران
در جهان در نواحی معتدله اروپا، آسیا و همچنین در آمریکا، استرالیا و جنوب آفریقا
گل راعی، گل هزار چشم، هوفاریقون از نام های دیگر علف چای است.
مزاج علف چای در طب سنتی ایرانی گرم می باشد.علف چای گیاهی علفی و دائمی است که ارتفاع آن تا یک متر می رسد.دارای بوی بسیار معطر و در زمان گلدهی بسیار زیبا است.
ساقههای این گیاه به تعداد زیاد و منشعب و برگها متقابل، بیضوی و دراز هستند. همچنین روی ساقه دو خط نسبتاً برجسته قرار گرفته است.
گلها بهصورت گل آذین دیهیم، به رنگ زرد زیبا و به تعداد زیادند که به گیاه زیبایی خاصی میبخشند.در کنارههای گلبرگ زرد رنگ نقاط تیره به رنگ قرمز مایل به قهوهای دیده میشود که از خصوصیات بارز این گیاه است. این نقاط فضاهایی هستند که حاوی مواد مؤثر گیاه (هیپریسین و ترکیبات وابسته) است.
خواص علف چای در استفادههای کلینیکی بهعنوان ضد افسردگی، ضد اضطراب، بیخوابی، بدخوابی، احساس بیارزشی، بیاشتهایی، خونسردی و بیاحساسی، افسردگیهای فصلی (مانند پاییز، زمستان و یا سستی در بهار و تابستان) استفاده کرد.
علف چای به ضد ویروس آنفولانزا تیپهای A و B، ویروس تبخال نوع ۱ و ۲، ویروس وزیکولیا استوماتیتیس و ویروس ایدز (HIV) اشاره کرد.
ضدالتهاب و ورم برونش ها و دستگاه تناسلی ادراری بوده و در درمان آسیب مجاری صفرا، التهاب مثانه، سرماخوردگی معمولی، ترش کردن، خونریزی، میگرن، سردرد، سیاتیک و زخم معده استفاده می شود.
روغن این گیاه جهت بهبود زخم، سوختگی،آفتاب سوختگی، زونا، درد و آسیب عصبی. همچنین در نورالژی، هموروئید، آسیب های ناشی از ضربه، بیماری لثه، درد پس از کشیدن دندان مفید است.
موارد مصرف
درمان اضطراب یائسگی و اختلالات خواب. کمک در بهبود آسیب به بافت عصبی
فعالیت ضد ویروسی
مصرف موضعی در عفونت های ویروسی هرپسی و زونا
روغن گیاه جهت بهبود زخم، سوختگی،آفتاب سوختگی، زونا، درد و آسیب عصبی. همچنین در نورالژی، هموروئید، آسیب های ناشی از ضربه، بیماری لثه، درد پس از کشیدن دندان مفید است.
درمان علامتی حملات افسردگی خفیف تا متوسط
فنل های اسید کربوکسیلیک از جمله کافئیک، کلروژنیک و فرولیک
هیپریسین مهار کننده هر دونوع منوآمینواکسیداز(MAO A,MAO B) می باشد.
عصاره گیاه علف چای دارای اثرات ضد میکروبی و ضد ویروس قوی است.
به صورت پماد و لوسیون به عنوان ضد زخم، ضد سوختگی، ضد آفتاب، ضد درد ماهیچه ها و ضد خونریزی سطحی کاربرد دارد.
موارد منع مصرف:
در موارد حساسیت به گیاه نباید استفاده شود.افسردگی شدید، همراه با مصرف سیکلوسپورین یا سایر دارو های ساپرس کننده ی سیستم ایمنی
در دوران بارداری و شیردهی بدون تجویز پزشک مصرف نشود.گیاه میتواند با مهار ترشح پرولاکتین موجب کاهش تولید شیر شود.
در صورت مصرف زیاد گل راعی و یا داروهای مشتق شده از آن باید از قرار گرفتن در معرض نور شدید آفتاب خودداری شود. در دوران بارداری و شیردهی بدون تجویز پزشک مصرف نشود.
شیوه استفاده
گل های خشک شده این گیاه را می توان به مقدار ۲ تا ۴ گرم بهصورت دم کرده یا جوشانده تا سه بار در روز (جمعاً ۶ تا ۱۲ گرم در روز) مصرف کرد.
تنتور: ۳ تا ۶ میلی لیتر تا سه بار در روز (جمعا ۹ تا ۱۸ میلی لیتر در روز) توصیه می گردد
تداخلات دارویی
با غذاهای دارای مقادیر زیادتر یپتامین مانند پنیر، داروی فلوکستین، مهارکننده ی MAO، داروهای ضد ایدز، داروهای قلبی حاوی دیگوگسین بهتر است مصرف نشود زیرا باعث کاهش اثر این آنها میشود.